Isis en Serapis cultus in Antwerpen

Isis en Serapis in Antwerpen

Omstreden vondsten van de Oud-Egyptische Serapis en Isis cultussen in het uiterste noorden van het Romeinse Rijk werden in de negentiende eeuw in het Antwerpse gedaan. Twee voorbeelden hiervan zijn de pseudo-Isis van Antwerpen en de aegyptiaca van de verzamelaar graaf Clemens-Wenceslas van Renesse-Breidbach (1774-1833).

De Isis is een torso uit de 27^ste dynastie (+/- 500 v.Chr.) waarop een hoofd uit de 2^de eeuw v.Chr. is bevestigd (afb. 1.13 en afb. 1.14).

                                      

Afb. Pseudo-Isis van Antwerpen,              Afb. Tekening van de Pseudo-Isis, uit

zwart graniet, hoogte +/- 95 centimeter,   de Geschiedenis van Antwerpen van F.H.
Museum Mayer van den Bergh,                Mertens, 1845, Stadsbibliotheek, Antwerpen
Antwerpen                

De vraag is of dit beeld werkelijk is gevonden in de kelder van het Antwerpse Reuzehuys der Teutoonse ridders of dat men, door een andere herkomst op te geven, de importtaksen heeft trachten te vermijden.
De verzameling aegyptiaca van graaf Renesse-Breidbach bevatte onder andere een Osirisbeeldje, dat in 1820 bij Antwerpen was gevonden en drie oesjabti, opgevist tijdens baggerwerken in het Bonaparte-of Willemdok. Volgens de graaf had men bij deze werken een tempel ontdekt die voor hem door de architectuur duidelijk Fenicisch dan wel Egyptisch was.

Op de Steenakker in Kontich legde men in de jaren zestig van de vorige eeuw de fundamenten van een Gallo-Romeinse tempel bloot. Men trof er een terracotta met een inscriptie ter ere van Sarapis aan.

                                     Afb. Potscherf met Sarapisinscriptie, vervalsing, vindplaats Kontich, 1968

Gedurende drie decennia zou dit het onomstotelijke wetenschappelijke bewijs zijn van de Sarapiscultus in onze contreien. Recentelijk is echter aangetoond dat het hier om een vervalsing gaat.


Drs. Christiaan Janssens